Myanmar’da ‘süper kırılma’ yıkımı: Az görülen bir sarsıntı

Myanmar’da geçtiğimiz gün meydana gelen 7,7 ve 6,4 büyüklüğündeki iki büyük sarsıntının, bilimsel literatürde ender görülen bir “süper kırılma” (supershear) tipiyle gerçekleştiği bildirildi.

Uzmanlara nazaran bu cins zelzelelerde yeraltındaki fay çizgisi, ürettiği sismik dalgalardan daha süratli hareket ediyor; bu da yıkımın tesirinin çok daha geniş bir alana yayılmasına neden oluyor.

Sarsıntılar başşehir Bangkok dahil Tayland’ın birçok bölgesinde şiddetli biçimde hissedildi. Birinci belirlemelere nazaran en az 4 binden fazla kişi yaralanırken, yaklaşık 270 şahıstan ise hâlâ haber alınamıyor.

Myanmar’da birçok kişinin çöken binaların altında kaldığı, Tayland’da ise inşaat halindeki bir binanın yıkılması sonucu onlarca kişinin mahsur kaldığı bildirildi.

Bilim beşerlerine nazaran sarsıntı, Burma ve Sunda tektonik plakaları ortasında yer alan ve bölgenin en faal faylarından biri olan Sagaing Fayı üzerinde meydana geldi.

Londra Üniversitesi Royal Holloway’den sismolog Ian Watkinson, fayın Hindistan ve Myanmar’ın kuzeyine kadar uzandığını ve Kaliforniya’daki San Andreas Fayı ile “ölçek, hareket ve depremsellik” açısından benzerlik taşıdığını tabir etti.

“SÜPERSONİK BİR JETİN SARSINTI MUADİLİ GİBİ”

Almanya’daki GFZ Helmholtz Yerbilimleri Merkezi’nden Frederik Tilmann ise kırılmanın saniyede 3 km süratle kuzeye ve güneye yayıldığını, hatta güney istikametindeki yırtılmanın 5 km/s sürate ulaşarak üstün kırılma özelliği gösterdiğini belirtti.

Tilmann, “Böyle bir fay kırılması, süpersonik bir jetin zelzele muadili üzeredir. Bu da ileri istikamette çok güçlü sismik güç yayılımına yol açar” dedi.

Uzmanlara nazaran bu olağandışı surattaki fay hareketi, zelzelenin yıkıcılığını artırdı ve Bangkok üzere merkez üssünden 1000 km uzaklıktaki bölgelerde bile önemli sarsıntılara neden oldu.

Bölgede yaklaşık 2,8 milyon insanın güçlü sarsıntılara maruz kaldığı belirtilirken, yapıların birçoklarının ahşap ve güçsüz tuğla duvarlardan oluşması, yıkım riskini artırdı.

İngiliz Jeolojik Araştırmalar Kurumu’ndan sismolog Brian Baptie, zelzelenin yaklaşık bir dakika içinde 200 kilometrelik bir fay segmentini kırdığını söyledi.

Bilim insanları, önümüzdeki günlerde yayınlanacak uydu imajlarıyla bu teorinin doğrulanmasını bekliyor.