Donald Trump idaresinde Afrika’daki diplomatik temsilciliklerin kapatılması ve kalkınma yardımlarının askıya alınması, kıtada sıhhat, eğitim ve ekonomik kalkınma alanlarında önemli telaşlara yol açıyor.
Bu siyasetler, ABD’nin Afrika’daki tesirini azaltırken milyonlarca insanın hayatını direkt tehdit ediyor.
Sızdırılan başkanlık kararnamesine nazaran Trump idaresi, Dışişleri Bakanlığının Afrika’daki yapılanmasını büyük ölçüde küçültmeyi ve dış yardımları yönetmekle sorumlu kuruluşu USAID programlarını neredeyse büsbütün sonlandırmayı hedefliyor.
Bu adımlar, ABD’nin Afrika’daki en büyük dış siyaset dönüşümlerinden biri olarak bedellendiriliyor.
USAID aracılığıyla Afrika’ya her yıl milyarlarca dolarlık yardım aktarılıyor. Sıhhat, eğitim, tarım ve yönetişim üzere alanlara odaklanan bu yardımlar, 2023 prestijiyle 7,6 milyar dolara ulaşmıştı.
Trump idaresi, ocak ayında USAID aracılığıyla sağlanan dış yardımları 90 gün mühletle dondurdu. Bu kapsamda yapılan fon kesintileri, Sahra Altı Afrika ülkelerinde sıhhat, eğitim ve kalkınma projelerini önemli biçimde sekteye uğrattı.
Bu karar, HIV/AIDS tedavisi, sıtma tedbire, anne-çocuk sıhhati ve ziraî kalkınma programlarında bariz düşüşlere neden oldu.
Trump idaresinin yine şekillendirdiği dış yardım siyasetleri kapsamında alınan kararlar, kıtadaki birçok ülkeyi derinden etkiliyor.
USAID’in bilhassa Sahra Altı Afrika’da bulunan birtakım ülkelerdeki projelerinin daraltılması ve kaynakların daha sonlu sayıda stratejik ülkeye yönlendirilmesi planlanıyor.
Kenya, Uganda ve Nijerya üzere birçok ülke, yüz binlerce insanın hayatını etkileyen projelerin askıya alınması ya da büsbütün durdurulmasıyla karşı karşıya kaldı.
Öte yandan ABD Dış Yardım Data Portalı’na nazaran bu yıl Afrika ülkelerinden Ekvator Ginesi, Eritre, Gabon, Gine-Bissau, Morityus, Sao Tome ve Principe ve Seyşeller üzere ülkelere hiçbir yardım gönderilmezken Yeşil Burun Adaları’na 3 bin 844 dolar, Komorlar’a 113 bin 788 dolar ve Gambiya’ya 409 bin 280 dolar yardım ulaştırıldı.
DİPLOMATİK VARLIĞI AZALIYOR
ABD, Çin’den sonra Afrika’da en fazla büyükelçilik ve konsolosluk sahibi ülke olarak biliniyor, bu kıtada 50’den fazla ülkede diplomatik temsilciliği bulunuyor, bunların ortasında 29 büyükelçilik ve 11 konsolosluk öne çıkıyor.
Etiyopya’nın başşehri Addis Ababa’daki büyükelçilik, aynı zamanda Afrika Birliği nezdinde ABD’nin diplomatik faaliyetlerini yürütüyor.
Trump idaresi, Dışişleri Bakanlığında büyük bir tekrar yapılanma planı çerçevesinde Eritre, Gambiya, Güney Sudan, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC), Lesotho ve Orta Afrika Cumhuriyeti’ndeki büyükelçiliklerin yanı sıra Kamerun ve Güney Afrika’daki konsoloslukları kapatmayı hedefliyor.
Sızdırılan taslak yürütme buyruğuna nazaran, Afrika İşleri Ofisi ile Demokrasi, İnsan Hakları ve Çalışma Ofisi üzere ünitelerin lağvedilmesi planlanıyor. Ayrıyeten iklim, mülteciler, insan hakları ve cinsiyet eşitliği üzere alanlarda faaliyet gösteren ünitelerin de kaldırılması hedefleniyor.
Bu adımlar, ABD’nin Afrika’daki diplomatik varlığını kıymetli ölçüde azaltacak ve kıtadaki tesirini zayıflatacak.
ALTERNATİF STRATEJİLER ARAYIŞI
Afrika ülkeleri, ABD’nin bu siyasetlerine karşı kendi kaynaklarını kullanarak alternatif tahliller arıyor.
Nijerya hükümeti, ABD’nin sıhhat yardımlarındaki kesintileri telafi etmek emeliyle 200 milyon dolarlık bütçe ayırdı fakat birçok Afrika ülkesi, yolsuzluk ve berbat idare üzere iç sıkıntılar nedeniyle bu çeşit alternatifleri sürdürülebilir kılmakta zorlanıyor.
ABD’nin Afrika’daki kalkınma ve diplomatik faaliyetlerindeki bu daralma, kıtadaki milyonlarca insanın ömrünü direkt etkiliyor.
Uzmanlar, Afrika ülkelerinin bu zorluklarla başa çıkmak için kendi kaynaklarını aktif halde kullanmaları ve memleketler arası işbirliklerini çeşitlendirmeleri gerektiğini vurguluyor.
Aksi takdirde sıhhat, eğitim ve ekonomik kalkınma alanlarında elde edilen kazanımların kaybedilme riskiyle karşı karşıya kalınabileceği uyarısı yapılıyor.
