“Parmaklarım neden bu türlü buruştu?” Bu soru banyo vakti gelen çocukların, yüzme derslerinde öğrencilerin ve uzun müddet hamamda kalan yetişkinlerin başını kurcalayan bir soru. Bilim insanları bir vakitler bu buruşuklukların, parmakların sırılsıklam olduktan sonra sünger üzere şişmesinden kaynaklandığını düşünmüş. Bu türlü buruşukluklar meydana getirmesi için parmaklarımızın boyutlarının büyük oranda artması gerekirdi. Lakin yanıt, ciltten fazla hudutlarımızla ilgili.
KILSIZ CİLDİN SIRRI
Populer Science Türkçe’nin aktardığına nazaran Chicago Cilt Kliniğinde çalışan dermatolog Danilo Del Campo, avuç içlerimiz ile ayak tabanlarımızdaki cildimizin eşsiz olduğunu söylüyor. Derinin bu kısmına kılsız cilt deniyor. Etrafımızı hissetmede mecburî bir rol oynayan bu kılsız yüzey, cildimizden gelen sinyalleri beynimizin okuyabildiği elektriksel tansiyonlara dönüştüren reseptörler ile dolu.
Kılsız cilt yalnızca insanlara mahsus değil. Yıldız burunlu köstebeğin etrafını algılamak için kullandığı o sıra dışı çıkıntıları ve ornitorengin üst gagasını da meydana getiriyor. Farelerdeki kılsız cilt üzerinde yapılan bir tahlil, kılsız ciltteki süratli iletimli hudutların yavaş iletimli sonlara olan oranının kıllı cilde nazaran üç kat daha fazla olduğunu göstermiş.
Northwestern Tıp kurumunda çalışan dermatolog Lauren Taglia, klinik tedavi uzmanlarının bu algılayıcı dolu kılsız cildin eşsiz yapısının buruşuk ciltle bir ilgisi olabileceğini birinci olarak bir asır kadar evvel yapılan bir çalışmada fark ettiklerini söylüyor. 1936 tarihli bir makalede Sör George White Pickering ve Thomas Lewis, çocuk felcinin sebebiyet verdiği hudut hasarı olan şahıslarda buruşukluğa karşı değerli ölçüde güçlü olan parmakların bulunduğu hadise çalışmaları bildirmiş.
Bu hastaların koldan aşağı gerçek uzanan ve el ile ön kola motor ve duyusal irtibatlar sağlayan orta hududunda daima bir hasar var. Bu hudut, sempatik hudut sisteminde kıymetli bir irtibat oluşturuyor.
SAVAŞ YA DA KAÇ REAKSİYONUNUN BAŞARISIZLIĞA UĞRAMASI
Sempatik hudut sistemi bedenimizi fizikî harekete hazırlıyor. Kalpte pompalama oranını ve kasılma kuvvetini artırıyor. Birebir sistem beğenilen göz bebeğini genişletiyor ve daha fazla ışığın girmesine imkan sağlıyor. Bu fonksiyonlara genelde “savaş ya da kaç” reaksiyonları deniyor. 1970’lerde yürütülen bir araştırmada, orta huduttaki bu sempatik temasların uğradığı hasarın buruşmayı durdurduğu belirlendi. Bu tip hudut hasarlarının belirlenmesinde, eli sıcak suya daldırmanın değerli bir test olduğu kabul edildi.
Fakat sempatik hudut sisteminin parmakları nasıl buruşturduğu 2003 yılında yapılan bir çalışmaya kadar belirlenemedi. Bu çalışmada araştırmacılar, ellere giden kan akışının suya daldırmadan sonra nasıl değiştiğini incelediler. Parmak buruşmasına, kan akışındaki ani bir düşüş eşlik etti. Bu azalışın sebebi, sempatik hudut sisteminin eldeki damarların çapının azalmasına yol açarak damar büzülmesi denen bir süreç meydana getirmesi.
Söz konusu çalışmalarda, parmak buruşmasının nasıl işlediği ayrıntılarıyla gösterilmiş. Geriye yalnızca bir soru kalmış: Neden bu türlü bir şey oluyor?
Parmak buruşukluklarını kavramak
Bilim insanları bu soruyu 2021’de yapılan bir çalışmaya aydınlığa kavuşturdu. Manchester Metropol Üniversitesinde çalışan araştırmacı Nick Davis, İngiliz Bilim Müzesinde bir deney düzenledi. Davis, müzeyi ziyaret edenlerin ıslak ve kuru objeleri kavrama kabiliyetini kıymetlendirdi. Akabinde, bu bireylerden ellerini sıcak suya daldırmalarını istemiş. Parmakları buruştuğunda, kavrama kabiliyetlerini tekrar test etti.
Duş sırasında şampuan şişesini kavrama çabası veren herkes, ıslak objeleri tutmak için kuru objeleri tutmaktan daha fazla güç gerektiğini bilir. Davis’in tahlili, buruşuk parmakların ıslak objeleri ıslak fakat buruşmamış parmaklardan daha kolay kavradığını gösterdi. “Evrimsel taraftan konuşursak” diyor Taglia, “belki de cetlerimiz için sudaki balıkları yakalama noktasında bir avantaj oluşmuştu.” Ayakkabısı olmayan atalarımızın, buruşuk ayaklarıyla akar su yahut ırmaklardan kaymadan geçmiş olabileceklerini de belirtiyor bilim insanı.
Evrimin binlerce yıl evvel inşa ettiği bir özelliğin bugün tıbbi teşhislere yarar sağlaması talihli bir tesadüf. Del Campo kelamlarını şöyle sonlandırıyor:
“Cildin bütün bedene pencere olduğunu söyleyebiliriz.”
