Kafein üzere birtakım unsurlar dünya genelinde en sık kullanılan “psikoaktif” maddeler ortasında yer alsa da, uzmanlara nazaran sırf çok tüketimi sıhhat açısından risk oluşturuyor. Bu nedenle, günde birkaç fincan kahve içmenin bu listeye girmenizi sağlaması pek mümkün değil.
Ancak uzmanlar, fizikî ya da ruhsal olarak rastgele bir unsura bağımlı hale gelmenin sanıldığından çok daha kolay olduğunu vurguluyor. Bilhassa aşağıda yer alan beş unsurun tümünden uzak durmak, vücudu ‘bir tapınak gibi’ görmek isteyenler için makul bir tercih olabilir.
SIRALAMA NEYE NAZARAN YAPILDI?
İngiltere Kraliyet Psikiyatristler Koleji’nden bir küme psikiyatrist, kimyager ve farmakolog, hususları üç ana kritere nazaran kıymetlendirdi:
- Bağımlılık seviyesi: Haz verdiği yoğunluk, fizikî ve ruhsal bağımlılık oluşturma gücü
- Fiziksel ziyan: Kısa ve uzun vadeli sıhhat etkileri
- Toplumsal ziyan: Sarhoşluk hali, toplumsal tesirler ve sıhhat sistemi üzerindeki maliyet
Elde edilen bulgular tıp dergisi The Lancet’te yayımlandı.
Liste, bilhassa bağımlılık tesiri dikkate alınarak oluşturuldu.
İşte, en çok bağımlılık yapan 5 madde
5 – ALKOL
Son periyotta bilhassa gençler ve ünlü isimler ortasında alkol kullanımından uzaklaşma ve ayık ömrü benimseme eğilimi artıyor. Tom Hardy ve Ed Sheeran üzere ünlü isimler bunun önde gelen örneklerinden.
Araştırmaya nazaran alkol, nikotinle emsal seviyede fizikî bağımlılık yaratıyor ve haz alma puanı da emsal. Lakin ruhsal bağımlılık seviyesi daha düşük çıktı.
4 – BARBİTÜRATLAR
Eskiden anksiyete tedavisinde kullanılan bu sakinleştiriciler, önemli yan tesirleri ve berbata kullanım riski nedeniyle artık yaygın olarak kullanılmıyor. Lakin bağımlılık potansiyeli yüksek ve genel bağımlılık puanı 2/3.
3 – NİKOTİN
Dünya genelinde sigara içme oranı, 2022 prestijiyle yaklaşık yüzde 20 civarındaydı. Bu oran, 2000 yılında yüzde 33 düzeyindeydi ve yıllar içinde azalma gösterdi. Lakin, dünya nüfusunun artması nedeniyle sigara içen kişi sayısı hala yüksek. 2022 yılında, dünya genelinde yaklaşık 1,25 milyar yetişkin tütün kullanıcısı bulunmaktaydı.
Nikotin, kokain kadar ruhsal bağımlılık yaratabiliyor. Lakin uzmanlara nazaran nikotin, daha az haz verici ve fizikî bağımlılık açısından kokain kadar güçlü değil.
2 – KOKAİN
Haz verme açısından 3/3 puan alan kokain, ruhsal bağımlılıkta eroinin gerisinde, fizikî bağımlılıkta ise yarı seviyede kalıyor.
1 – EROİN
A sınıfı kategorisine giren bu uyuşturucu, bağımlılık yapan tesirleri bakımından ‘tam skor’ aldı.
Haz, istek ve fizikî bağımlılık açısından 3 üzerinden 3 notuyla bedellendirilen eroin, ‘dünya üzerinde en çok bağımlılık yapan madde’ olarak değerlendirildi.
