Ne var ki Rusya idaresi, Vatikan’ın arabuluculuk teşebbüsüne soğuk yaklaşıyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Rusya ile Ukrayna üzere iki Ortodoks ülkenin arabulucuğunu Vatikan üzere Katolik bir devletin yapamayacağını söyledi.
Lavrov’un bu açıklamasına Ukraynalı uzmanlar, “Türkiye üzere bir Müslüman ülkede müzakereye itiraz etmiyor da Vatikan’ın Katolik olması onu rahatsız ediyor” diye karşılık verdi.
Aslına bakarsak, Rusya’da muhafazakâr çevrelerin değerli bir kısmı, Katolik Batı karşısında İslam dünyasını kendisine daha yakın görür. İki yıl evvel, Rus Ortodoks Patriği Kiril, Ortodoksların Katolik Batı’dan fazla İslam dünyasına yakın olduğunu söyleyerek bu mevzuda çığır açmıştır. Ukrayna kökenli Rus muharriri Nikolay Gogol’ün Taras Bulba kıssasında, batıda Polonyalılar, güneyde Osmanlı Türkleri ve Tatarlar, kuzeyde Ruslar ortasında kalmış Ukrayna Kozaklarını anlatırken Ukrayna Kozaklarını Ortodoksluğun koruyucusu olarak gösterir ve Kazakların Osmanlı’ya karşı çabasını yağma akını olarak anlatırken Polonyalılara karşı uğraşını, Ortodoksların Katoliklere karşı yürüttüğü kutsal, dini bir savaş olarak yansıtır.
Ancak şayet Vatikan’da eski papa olsaydı, Ruslar büyük bir ihtimalle onun Katolikliğini sorun etmeyeceklerdi. Zira evvelki Papa Françesko, Rusya ile Ukrayna ortasında daha tarafsız bir tavır takınmış ve Ruslarla Ukraynalıların kardeş halklar olduğunu söylediği için Ukrayna milliyetçilerinin ve Batı’daki Rusya terslerinin reaksiyonunu çekmişti. Eski papa, birkaç yıl evvel arabuluculuk teklifinde bulunduğunda bu teklife Rusya değil, Ukrayna reaksiyon göstermişti. Şimdiki Papa 14. Leo ise Rusya’ya karşı daha eleştirel bir tutum sergiliyor ve bu haliyle Ukrayna milliyetçilerinin ve Rusya zıddı çevrelerin sempatisini topluyor. Rusya’nınsa bu kurallarda neden Vatikan’ın konut sahipliğine “hayır” dediğini anlamak güç değil.
Yeni papa, Ortodoks dünyasına yönelik iki tutumunda da selefinden ayrılıyor. Papa Françesko, Rus Ortodoks Kilisesi ile yakın diyalog kurmuş ve 2016’da Küba’da Rus Ortodoks Patriği Kiril ile bir ortaya gelerek Fener Patrikhanesi’nin reaksiyonunu çekmişti. Yeni papa ise ABD takviyeli Fener Patrikhanesi’ni, Ortodoks dünyasında en önemli muhatap olarak görüyor. Fener Patriği de hem Katolikler hem de Ortodoksların tarihinde büyük değer taşıyan İznik Konsili’nin 1700. yıldönümü aktifliklerine yeni papayı davet etti. Fener’in bu davetteki en kıymetli hedefi, kendisini Ortodoks dünyasının mutlak lideri yapma planında, yani Lozan Antlaşması’nın kendisine tanıdığı hudutların dışına çıkma uğraşında Vatikan’ın dayanağını almak. Bizim basın bu gelişmeleri “Papa gelecek, turizm canlanacak” diye yorumluyor. Turizm gelirlerinden daha önde gelen hususların olduğunu anlatmak da ülkesi konusunda hassas aydınlara düşüyor.
denizberktay@yahoo.com
