Yılmaz, “Refah kaybına yol açacaktır. Yeniden vergiler sonrası fiyatların yükselmesi dünyada ülkeler ortasında farklılaşan düzeylerde enflasyon oranlarının artmasına ve üretim düzeylerinin düşmesine neden olacaktır” dedi.
ABD Başkanı Donald Trump, 2 Nisan’da “karşılıklı tarifeler” kapsamında Çin’e ek yüzde 34 gümrük tarifesi getireceğini açıkladı. Çin, ABD’nin tarife artışına reaksiyon göstererek, yüzde 34’lük tarife artışına karşı tıpkı oranda ek tarife uygulayacağını duyurdu. Lider Trump da buna karşılık, Çin’in, karşılıklı tarifelere misilleme olarak getirdiği yüzde 34 ek tarife artışını geri çekmediği takdirde yüzde 50 ek tarife daha getireceğini bildirdi.
Çin, Trump’ın ek tarife tehdidine de tıpkı oranda karşılık vererek ABD’den ithal eserlere gümrük tarifesini yüzde 84’e yükselttiğini ilan etti. İki ülke ortasında başlayan tarife restleşmesi sonucunda ABD, Çin’e uyguladığı gümrük tarifesini evvel yüzde 125’e, akabinde yüzde 145’e kadar çıkardı. Washington idaresi, başka ülkelere getirdiği ek tarifeleri 90 gün ertelerken Çin’e yönelik tarifeler yürürlüğe girdi. Çin Devlet Kuruluna bağlı Gümrük Tarife Komitesinden yapılan açıklamada ABD’ye yönelik gümrük tarifesinin yüzde 125’e yükseltildiği duyuruldu.
‘İŞLER DÜZGÜNE GİTMEYECEK’
Halihazırda devam eden ABD-Çin tansiyonunun dünyayı ve Türkiye’yi nasıl etkileyeceği merak konusu oldu. TEPAV Merkez Yöneticisi Prof. Dr. Hakkı Hakan Yılmaz, bahse ait görüşlerini Cumhuriyet’e aktardı. Yılmaz, “Trump’la birlikte işlerin uyguna gitmeyeceği açık. Bu vergiler, son yıllarda eşi gibisi görülmemiş bir gümrük yükü artışına ve sonuç olarak da memleketler arası ticaret bağları ve tedarik zincirleri alanında değişikliklere yol açacaktır. Mal ve hizmet maliyetlerindeki artış nedeniyle fiyatların yükselmesi ve yahut kısmi olarak karların düşmesi açık. Lakin üretici rantı oluşacağı da ortada” dedi. Tüketim sepetlerindeki mal ve hizmetlerin fiyatının artacağını söyleyen Yılmaz, “Refah kaybına yol açacaktır. Tekrar vergiler sonrası fiyatların yükselmesi dünyada ülkeler ortasında farklılaşan düzeylerde enflasyon oranlarının artmasına ve üretim düzeylerinin düşmesine neden olacaktır. Beni kaygılandıran temel bir bahis ülkelerin misilleme siyasetleri ile tanımlara korumacılık korkusu ile karşılık vermesi dünya siyaseti açısından yeni kırılmalara yol açacaktır. Bu ise ikinci kademede kaçınılmaz olarak artan tansiyonun ülkelerin güvenlik ve savunma harcamalarına daha çok kaynak ayırması manasına da gelecektir” sözlerini kullandı.
‘HEM RİSK, HEM FIRSATLAR MEVCUT’
Türkiye’nin nasıl etkileneceğine yönelik soruyu yanıtlayan Yılmaz, “Türkiye belirsizliklerin daha ağır olduğu bir periyoda girmekte ve ister istemez makroekonomik yapısallarımızdaki meseleler (büyüme, enflasyon, bozulan kamu maliyesi, cari açığın finansman kalitesinin düşmesi, işsizlikte beklenen artışlar) nedeniyle kırılganlıklarını artırmakta. Bunlar ise hem siyasi olarak hem de ekonomik olarak uygun yönetilmesi gereken bir periyoda girdiğimiz manasına gelmektedir. ABD ile geçmişte Trump devrinde olduğu üzere ani gerginlikler yaşanması, iktisatta dalgalanmanın çok daha büyük olması manasına gelmekte. Bunu yeterli yönetilmesi ve proaktif siyasetlerin uygulanması gereken bir devir olarak görmek lazım. Sonuç olarak bu çok bilinmeyenli denklem içinde Türkiye-ABD ticareti için hem risk hem fırsatlar mevcut. ABD’nin Çin ve AB ile mümkün tansiyonu sonucunda Türkiye’de araba, güçlü tüketim malları üzere dalların önü açılabilir” diye konuştu.
‘YABANCI YATIRIMCI İÇİN OLUMLU HAVA YOK’
Yabancı yatırımcının Türkiye’ye bakışının değişmesi için olumlu hava olmadığını vurgulayan Yılmaz, “Olumlu hava ekonomik programın başarısına ve siyasetteki belirsizliklerin yönetilebilir gözükmesine bağlı. Bu hususta temel sorun alanları; siyaset ve siyasetin iş yapma biçimini getirdiği belirsizlikler, kurumlara yönelik müdahaleler, maliye siyaseti konusundaki dertler ve ikinci jenerasyon reformların ertelenmesidir (ihale kanunu, KİT’ler ve KOİ projeleri başta olmak üzere biriken risklerin yönetilmesi, demokrasinin kalitesi ve adalet sistemi, iktisat idaresinin süratle karşılık verecek yetenekte güçlendirilmesine yönelik yönetimsel ıslahatlar gibi). DPT gibi bir kurumu ortadan kaldırmak suretiyle, oradaki uygulamalı siyaset oluşturma deneyimi ve birikimi ile akademik aklı yok ettiğimiz için ne kadar dizimizi dövsek azdır” sözlerini kullandı.
‘İKİ TARAF DA ZİYANLI ÇIKACAK’
Yılmaz, “Gerilimden ABD’nin mi Çin’in mi daha yarar görerek çıkacağına” ait soruya ise “İki taraf da bu işten günün sonunda ziyanlı çıkacak” cevabını verdi. Yılmaz, “Kısa devirde iç siyasette Trump’a avantaj sağlaması ve iç üretim tesiriyle ABD daha avantajlı görülmekte. Lakin orta ve uzun vadede çok net hem ABD içinde fiyatların yükselmesi hem de ABD’nin varlıklarına atfedilen kıymet ve itimadın (finansman kısmında) azalmasıyla ABD kıymetli kayıplar yaşayacaktır. Çin açısından ise ABD’ye yapmış olduğu ihracatın azalması, dolayısı ile gelirlerin düşmesi dolayısı ile büyümenin bariz yavaşlaması sonucu yaşanacaktır. Ancak orta vadede Çin bu durumu aşmak için yeni arayışlara girecek şayet başarılı olursa ABD’ye olan bağımlılığını azaltmış olacaktır. Fakat orta ve uzun vadede de Çin üretim azalmaları ve işsizlik nedeniyle bir kayıp içinde olacaktır” dedi.
‘YA ORTALIK KARIŞACAK, YA DA FIRTINA SÜRAT KESECEK’
Trump’ın kelam konusu agresif halini da kıymetlendiren Yılmaz, şu sözleri kullandı:
“Trump’ın tarife hesabının mantığına baktığınızda hesap bakkal hesabı niteliğinde. Belirli ki Amerikan hükümeti uzun periyotlu global gümrük tarifeleri listelerini baş yorup karşılıklılık prensibine nazaran bir hesaplama falan yapmamış. Yaptığı kolay olarak Amerika’nın ilgili ülkeye dış ticaret açığını, ilgili ülkeden yaptığı ithalata bölmek ve buradan kısa vadeli bir yaklaşımla, kimi parametleri ve eşik düzeyler tartışmalı bir tarife listesi çıkarmak. Bu Amerika’daki akademik akla ve siyaset geliştirme geleneğine epeyce uzak bir durum. Yapılmaya çalışılan şey kolay bir oyun kuramı yaklaşımında pazarlık gücünü artırmak. Ancak yeniden de açıklamakta zorlandığımız alanlar dolayısı ile bu rasyonel gözükmeyen yaklaşımı daha güzel anlamak için gelecek 3 içinde yaşanacak gelişmelere bakmak gerekiyor. Ortalık ya daha çok karışacak ya da fırtına sürat kesecek.”
