Bilinen 500’ü aşkın köpekbalığı tipi var ve bu dev balıkların pek birçok leş yiyen değil, avcı tipler; bilhassa de okyanusta bulunanlar. Beyaz köpekbalıkları (Carcharodon carcharias), avlarına alttan saldırıyor ve resif köpekbalıkları üzere kıyıya yakın köpekbalıklarının bile avlarını küçük gediklere yanlışsız kovalayarak yediği biliniyor. Tekrar de birçok köpekbalığında beslenmenin ufak bir kısmı, halihazırda meyyit hayvanları yemekten geliyor. Genelde yalnız yaşayan bu avcılar bazen kümeler halinde bile leş yiyor.
Frontiers in Fish Science bülteninde yeni yayınlanan bir makalede Manoa’daki Hawaii Üniversitesinde çalışan bir araştırma kadrosu, olağandışı halde bir ortaya gelerek ne olduğu belirlenememiş bir hayvanın çürüyen cesedinde beslendikleri bir olayı tanım ediyorlar.
Populer Science Türkçe’nin aktardığına nazaran çalışmanın muharrirlerinden Molly Scott, “Bildiğimiz kadarıyla bu, köpek balıklarının ve okyanus akyüzgeçlilerinin bir ceset üzerinde eş vakitli olarak ve barışçıl biçimde toplanarak leş yediğinin belgelendiği birinci çalışma” diyor. “Bu tipler tabiatta nadiren birlikte görülüyor zira işgal ettikleri ömür alanları büyük ölçüde farklı.”
Olağan dışı küme beslenmesi
Okyanus akyüzgeçlileri (Carcharhinus longimanus) yüksek oranda göç eden ve jenerasyonu tehlike altında olan bir köpekbalığı tipi. Ortalama 2 metre uzunluğa ulaşıyor ve vakitlerinin birçoklarını okyanusta yalnız gezerek geçiriyorlar. Açık okyanusta tercih ettikleri ömür alanları, biyologların onları incelemesini zorlaştırıyor lakin ilkbahar ve yaz aylarında Hawai’i yakınındaki Büyük Ada civarında bir ortaya geliyorlar.
Kaplan köpekbalıkları (Galeocerdo cuvier), yaklaşık 3 ila 4 metre uzunluğuyla biraz daha büyük. Onlar da kıyılarda daha çok geziyor ve bulundukları yeri pek terk etmiyor, yıl boyunca Büyük Ada civarındaki sularda yaşıyorlar.
“Bu iki cinsin uzay ve vakitte örtüşmesi inanılmaz derecede ender bir durum” diyor Scott.
2024’ün Nisan ayında bir turist teknesi, Büyük Ada’nın batı kıyısının yaklaşık 10 km açıklarında ağır biçimde çürümüş bir ceset tespit etmiş. Teknedeki görgü şahitleri bu beslenme olayını 8,5 saat boyunca gözlemlemiş ve en az dokuz okyanus akyüzgeçlisi ile beş kaplan köpekbalığı tespit etmişler.
“Çok ufak ve yüksek oranda çürümüş bir cesetten aralıklı biçimde 12 bireye kadar köpekbalığı besleniyor olsa da; tıp içi yahut cinsler ortası rastgele bir saldırganlık gözlemlemedik” diyor Scott. “Bu benim için şaşırtıcıydı; o kadar çok köpekbalığı böylesine ufak bir ceset etrafında beslenmeye çalıştığında birtakım hırçın davranışlar beklerdim. Lakin tüm bireylerin toplumsal hiyerarşideki yerlerini bildikleri görülüyordu.”
Boyut meseleleri
Kaplan köpekleri, büyük ihtimalle daha büyük boyutları sebebiyle bu küme leş yeme etkinliğinde daha baskın tipti. Öteki tüm kaplan köpekbalıkları (ufak boyutlu bir dişi hariç) ile en büyük iki okyanus akyüzgeçlisinin, direkt ceset üzerinde daha sık beslendiği görülmüş.
Boyutları daha ufak köpekbalıkları ekseriyetle yüzey altında kalarak sürüklenen et modülleriyle besleniyor. Araştırmacılara nazaran bu köpekbalıkları aslında bölgeye, büyük kaplan köpekbalıklarının geride bıraktığı kırıntı ve kusmuklara çekiliyor.
Ek olarak, köpekbalıklarının birinci yiyecek ısırıklarını almalarının gerisinde öteki sebepler de olabilir.
“Dişi kaplan köpekbalığı üzere birtakım bireyler daha utangaç ve fazla hamasetli olmayabilir, bunun sebebi tekrar muhtemelen boyutlarıyla ilgili. Ayrıyeten öbür köpekbalıklarının dişi kaplan köpekbalığı gelmeden evvel beslenme hiyerarşisini kurmasıyla birlikte, tahminen de kendisini aksiyona geçmek için pek beğenilen karşılanmış üzere hissetmemiş olabilir” diye açıklıyor Scott.
Taze perspektifler
Bu çalışmadaki sınırlamalardan biri de hareketli su kütlelerinde sıkça meydana gelen tipten. Leşin yeri sonraki gün bulunamıyor, münasebetiyle çalışma kısa bir periyot boyunca yürütülmüş. Araştırma ekibi buna karşın leşin boyutu ve mevcut köpekbalıklarının sayısı düşünüldüğünde, araştırmanın genelde tıpkı sularda yaşamayan köpekbalığı tipleri ortasındaki bağlantılara ve toplumsal etkileşimlere dair yeni fikirler verebileceğini düşünüyor.
Bulgular ayrıyeten, köpekbalıklarının biz beşerler için gösterildiği üzere fikirsiz yamyamlar olmadıkları noktasında yeni bir bakış açısı sunabilir.
Scott kelamlarını şöyle sonlandırıyor: “Suda daima iki ila üç kişi vardı ve beslenen 12’den fazla köpekbalığını kayda alıyorlardı. Fotoğrafçıların hiçbiri, köpekbalıkları ortasında rastgele korkutucu, saldırgan yahut ziyanlı bir etkileşime şahit olduğunu söylemedi. Umarım bu durum, köpekbalıklarının göründüğü üzere insan yiyen yırtıcılar olmadıklarına yönelik yeni bir perspektif sağlar.”
