Los Alamos Ulusal Laboratuvarı’ndan sismologlar tarafından yapılan yeni bir inceleme, kimi zelzelelerin aslında bilinmeyen yeraltı nükleer testlerini maskelemiş olabileceğini öne sürdü.
Joshua Carmichael liderliğindeki takım tarafından hazırlanan ve Seismological Society of America’nın bülteninde yayımlanan çalışmada, doğal sarsıntılar ile nükleer patlamalar ortasındaki ayrımın beklenenden daha karmaşık olduğu vurgulandı.
Yeraltında yapılan nükleer testlerin, doğal zelzelelerle benzeri sismik sinyaller ürettiği ve bu nedenle tespitinin zorlaştığı belirtiliyor.
PATLAMA VE ZELZELE SİNYALLERİ NASIL AYIRT EDİLİYOR?
Modern izleme teknikleri, bilhassa sıkıştırma (P) dalgaları ile kayma (S) dalgaları ortasındaki oranı tahlil ederek iki olay çeşidini ayırt etmeye yardımcı oluyor.
Patlamalar ekseriyetle zelzelelere kıyasla daha fazla P dalgası üretiyor.
Carmichael ve takımının tahliline nazaran, gelişmiş sinyal dedektörleri olağan kurallarda 1,7 tonluk bir yeraltı patlamasını yüzde 97 muvaffakiyet oranıyla tespit edebiliyor.
Ancak bu patlama, 100 saniye içinde ve 250 kilometre yakınında gerçekleşen bir sarsıntıyla üst üste bindiğinde tespit başarısı yalnızca yüzde 37’ye düşüyor.
Carmichael, “Patlama ve sarsıntının dalga formlarının üst üste binmesi, en hassas dijital dedektörlerin bile bu patlamayı tespit etmesini zorlaştırıyor” dedi.
2012 RAPORU YİNE TARTIŞMAYA AÇILDI
Bu bulgular, 2012 yılında yayımlanan ve zelzele sinyallerinin patlamaları gizleyemeyeceğini öne süren bir raporun tekrar kıymetlendirilmesine yol açabilir.
Özellikle nükleer test izleme topluluğu için bu gelişme önemli bir tasa kaynağı oluşturuyor.
Örneğin, son 20 yılda altı nükleer test gerçekleştiren Kuzey Kore’de, test alanlarının etrafında küçük ölçekli sismik hareketlerin başlangıçta iddia edilenden çok daha fazla olduğu ortaya çıktı.
Araştırmaya nazaran, ardışık zelzeleler ya da sarsıntı kümeleri üzere doğal olaylar da benzeri formda patlama sinyallerini gizleyebiliyor. Bu türlü durumlarda patlama tespit oranı yüzde 92’den yüzde 16’ya kadar düşebiliyor.
Carmichael, “Bu durum, zelzele kümeleri yahut artçı sarsıntılar sırasında oluşan küçük sarsıntıların sayısını önemli biçimde azımsıyor olabileceğimiz manasına geliyor” tabirlerini kullandı.
Bilim insanları, patlama maskelenmesi olaylarını test etmenin sıkıntı olduğunu, zira hem patlama hem de doğal zelzele sinyalleri içeren data setlerinin epeyce sonlu olduğunu belirtiyor.
