ABD Başkanı Donald Trump, pazartesi günü yaptığı açıklamada çelik, alüminyum ve arabalar dahil olmak üzere ithalat vergilerine değinerek, “Gümrük vergisi ne kadar yüksek olursa, o kadar süratli gelirler” sözlerini kullandı.
ABD, büyük oranda Tayvan ve Asya’nın öbür bölgelerinden ithal edilen çiplere bağımlı. Bu durum, hem Cumhuriyetçiler hem de Demokratlar tarafından ulusal güvenlik açısından önemli bir tehdit olarak bedellendiriliyor.
Trump, pek çok hayati ilacın ABD yerine İrlanda ve öbür ülkelerden ithal edildiğini belirterek, ilaç ithalatına da yeni vergiler getirmeyi planladığını söyledi. “Artık kendi ilaçlarımızı kendimiz üretmiyoruz” diyen Trump, üretimin tekrar ülkeye kaydırılması gerektiğini savundu.
Buna karşılık, kimi şirketlere gümrük vergilerinden muafiyet tanınabileceğine dair sinyaller vererek evvelki tavrına kıyasla daha esnek bir yaklaşım sergiledi.
Trump, otomotiv kesimlerinin Kanada, Meksika üzere ülkelerde üretildiğini hatırlatarak, bu şirketlerin ABD’ye geçiş sürecinde desteklenebileceğini söyledi. “Biraz vakte muhtaçlıkları var zira onları burada yapmak zorundalar” açıklaması, araba şirketlerine yönelik muhtemel muafiyetlerin habercisi oldu.
Bu açıklamaların akabinde General Motors, Ford ve Stellantis payları yükselişe geçti.
‘BEN ÇOK ESNEK BİRİYİM’
Trump, muafiyetler hakkında yöneltilen soruya “Ben çok esnek bir beşerim. Fikrimi değiştirmem ancak esneğimdir” diyerek karşılık verdi. Ayrıyeten Apple CEO’su Tim Cook ile görüştüğünü ve ona dayanak verdiğini lisana getirdi.
KARAR ALDI SONRA GERİ ADIM ATTI
Trump, 2 Nisan’da Vietnam üzere ülkeleri kapsayan “karşılıklı” gümrük vergisi planını duyurdu. Fakat tahvil piyasasındaki dalgalanmaların akabinde bu tarifeleri 90 gün mühletle askıya aldı.
Söz konusu vergiler, daha evvel tüm ithalata yüzde 10, çelik, alüminyum ve arabalara yüzde 25 oranında uygulanan vergilere ek olarak getirildi. Kanada ve Meksika’dan gelen birçok esere de yüzde 25 vergi uygulanmaya başlandı. Bu atılımlarla birlikte ABD’nin gümrük tarifeleri son yüzyılın en yüksek düzeylerine ulaştı.
Geçtiğimiz hafta Çin’le yaşanan tansiyonun akabinde Çin’den ithal edilen eserlere uygulanan tarifeler yüzde 145’e çıkarıldı. Fakat cuma günü akıllı telefonlar, dizüstü bilgisayarlar, televizyonlar ve başka elektronik eserler bu vergilerden muaf tutuldu. Bu eserler, ABD’nin Çin’den yaptığı toplam ithalatın yaklaşık dörtte birini oluşturuyor.
Yönetim, bu eserlerin çip irtibatlı ulusal güvenlik soruşturmasına dahil edileceğini açıkladı. Lakin kesim temsilcileri, bu kararların asıl nedeninin elektronik eserlerde fiyat artışına yönelik toplumsal yansıdan kaçınmak olduğunu düşünüyor. Ayrıyeten Apple üzere teknoloji devlerinin Beyaz Saray’la temasa geçerek tarifelerin kendilerine ziyan vereceğini bildirdiği de konuşuluyor.
Yeni çip vergilerinin, Trump’ın daha evvel çelik ve alüminyumda kullandığı 1962 tarihli Ticareti Genişletme Yasası’nın 232. Kısmı kapsamında uygulanacağı belirtiliyor.
Beyaz Saray Ulusal İktisat Kurulu Yöneticisi Kevin Hassett, pazartesi günü yaptığı açıklamada çip tarifelerinin ulusal güvenliği sağlamak ismine gerekli olduğunu savundu.
FABRİKA YATIRIMLARI ARTIYOR
Trump, çip vergilerinin şirketleri üretimlerini ABD’ye kaydırmaya teşvik edeceğini söyledi. Bu kapsamda kimi şirketlerden olumlu adımlar geldi. Dünyanın en büyük çip üreticisi TSMC, önümüzdeki dört yıl içinde ABD’de 100 milyar dolarlık yatırım yapacağını açıkladı.
Apple da ülke genelindeki tesislerini büyütmek için dört yılda 500 milyar dolarlık bir yatırım planı duyurdu. Çip üreticisi Nvidia ise yapay zeka için büsbütün ABD’de üretilecek harika bilgisayarlar geliştireceğini bildirdi. Nvidia, bu alanda toplamda 500 milyar dolara varan bir altyapı yatırımı planlıyor.
Nvidia CEO’su Jensen Huang, “Dünyanın yapay zeka altyapısının motorları birinci sefer Amerika Birleşik Devletleri’nde inşa ediliyor” dedi.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada bu gelişmelere “Trump tesiri iş başında” denilerek dikkat çekildi. Açıklamada, “Bu sanayileri kendi bünyemize katmak Amerikan personeli, Amerikan iktisadı ve Amerikan ulusal güvenliği için âlâ – ve en uygunu şimdi gelmedi” sözleri yer aldı.
Ancak tenkitler de var. Kimi çevreler, Trump idaresinin Biden devrinde çip fabrikalarına verilen hibeleri geri çekmekle tehdit ettiğini hatırlatarak, tarifelerin yerli endüstriye katkı sağlayıp sağlamayacağı konusunda kuşkular taşıyor.
Öte yandan, Çin, Japonya, Güney Kore ve Tayvan üzere ülkelerin de yarı iletken üretimini vergi indirimleri ve sübvansiyonlarla ağır biçimde desteklediği biliniyor.
